Cronos (CRO) là gì? Tổng quan hệ sinh thái Cronos (CRO)

Cronos (CRO) là gì? Tổng quan hệ sinh thái Cronos (CRO). Cronos là một public blockchain phi tập trung và mã nguồn mở của Crypto.com. Nhiều cơ hội farming APY khủng trên Cronos.

Trong thời gian vừa qua, các hệ sinh thái liên tục tăng trưởng mạnh mẽ, với sự ra mắt và phát triển của rất nhiều protocol mới. Các hệ sinh thái đi rất nhanh, có nhiều bước tiến vô cùng ấn tượng. Để giúp anh em bắt kịp một hệ sinh thái đã có sự tăng trưởng tương đối ấn tượng trong thời gian vừa qua và có sự hỗ trợ của một sàn CEX tương đối lớn trong thị trường, trong bài viết này, mình sẽ cùng anh em đi qua hệ sinh thái Cronos, đứng sau bởi sàn Crypto.com và cùng trả lời những câu hỏi:

• Trên Cronos có những mảng nào? 
• Hệ sinh thái Cronos đang ở giai đoạn nào? 
• Tìm kiếm cơ hội đầu tư và dự phóng của hệ sinh thái Cronos.

Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu qua bài viết sau!

1/ Cronos (CRO) là gì?

Cronos là một public blockchain phi tập trung và mã nguồn mở của Crypto.com, nó được xây dựng dựa trên Cosmos SDK. Một so sánh đơn giản để mọi người có thể dễ hình dung Cronos là gì:

Nếu Binance có Binance chain và Binance Smart Chain (tương thích EVM) thì Crypto.com có Crypto.com Chain và Cronos (tương thích EVM). Cronos là một Blockchain tương thích với máy ảo Ethereum (EVM) và hoạt động như một sidechain với Crypto.com Chain, bằng thiết kế trên, Cronos cho cho phép chuyển các ứng dụng và hợp đồng thông minh từ Ethereum và EVM Compatible lên Cronos một cách nhanh chóng và dễ dàng, giúp các Dapp được scale lên dễ dàng.

Mục tiêu của Cronos là trao quyền và mở rộng quy mô các ứng dụng phi tập trung cho hệ sinh thái Crypto.com, tập trung vào các trường hợp sử dụng như NFT, DeFi và payment.

Crypto.org Chain là một chuỗi khối được xây dựng trên Cosmos SDK. 

Sử dụng ngôn ngữ lập trình Rust và Go. Điều này có nghĩa là nó không tương thích với Ethereum. Chính vì thế họ tạo ra thêm Cronos là một blockchain được xây dựng trên Ethermint (một công cụ của Cosmos) giúp Cronos tương thích được với Ethereum.

Cả hai blockchain này chạy song song với nhau. Có thể tương tác với nhau và cũng đều cho phép xây dựng dApps lên trên. 

Khi càng cạnh tranh họ sẽ càng trở nên giống nhau. Crypto.com có những bước đi khá giống Binance.com.

Binance có chuỗi gốc của nó là Binance Chain, trong khi Crypto.com có ​​Crypto.org Chain. Cả hai blockchain này đều được xây dựng trên Cosmos SDK, hỗ trợ bởi Comos. 

Để xem mối quan hệ giữa Crypto.org Chain và Cronos, hãy xem so sánh đơn giản sau:

Nếu Binance có Binance Chain và Binance Smart Chain được tạo ra sau đó để tương thích với Ethereum.

Thì Crypto.com có Crypto.org Chain và Cronos được tạo ra sau đó để tương thích với Ethereum.

Crypto.com: Tên công ty sàn giao dịch tiền mã hoá.

Crypto.org Chain: Blockchain thứ nhất hỗ trợ ngôn ngữ lập trình Rust và Go

Cronos: Blockchain thứ hai tương thích với Ethereum và chạy song song với Crypto.org Chain.

CRO: Token chính cho cả 2 blockchain trên. 

2/ Điểm nổi bật của Cronos

Một số điểm nổi bật của Cronos bao gồm:

EVM Compatible: Cronos là một blockchain hoạt động theo cơ chế đồng thuận Proof of Stake (PoS) được xây dựng trên Cosmos SDK tương thích với EVM, nó cho phép khả năng mở rộng & tùy chỉnh tương đối cao. Với khả năng tương thích với EVM, các nhà phát triển có thể xây dựng giống như cách họ làm trên Ethereum và hưởng lợi từ các công cụ và ứng dụng tương tự.

Cronos sử dụng CRO là native token của Blockchain: Cronos không sử dụng một token mới, mà sử dụng luôn native currency của Crypto.org là CRO coin. Điều này góp phần nâng cao đáng kể phạm vi ứng dụng của CRO (giống đồng BNB của Binance).

Khả năng tương tác cao: Giao thức Inter Blockchain Communications (IBC) cho phép Cronos khả năng tương tác và kết nối với Crypto.org chain và các chuỗi hỗ trợ IBC khác (ví dụ: Cosmos Hub).

Sự hậu thuẫn của sàn CEX đứng thứ 4 về vốn hóa trên thị trường (theo thống kê của Coingecko): Crypto.com Được thành lập vào năm 2016, ngày nay, nó phục vụ hơn 10 triệu khách hàng, một số sản phẩm của Crypto.com: Thẻ Visa Crypto.com, sàn giao dịch Crypto.com, ví DeFi Crypto.com, nền tảng để thu thập và giao dịch NFT.

CRO EVM Fund trị giá $100M: Các dự án phát triển trên Cronos có sự hỗ trợ từ Quỹ CRO EVM trị giá $100M triệu USD, số tiền tài trợ cho mọi dự án có thể lên tới $1M.

3/ Cách hoạt động của Cronos

Để xây dựng blockchain từ con số 0 thì phải trải qua rất nhiều công đoạn và ngốn nhiều thời gian lẫn công sức.

Thành phần quan trọng của một blockchain là cơ chế đồng thuận. Cronos đã chọn giải pháp sử dụng bộ công cụ hỗ trợ xây dựng blockchain có sẵn từ Cosmos. 

Lấy ví dụ Vinfast muốn chế tạo một chiếc xe thì việc khó phải làm là chế tạo động cơ và khung gầm. Nên Vinfast sẽ hợp tác với BMW để có thể sử dụng công nghệ động cơ và khung gầm của những mẫu xe BMW.

Từ đó giúp rút ngắn thời gian sản xuất và nghiên cứu. Mà cho dù có tự nghiên cứu cũng rất khó mà trong một thời gian ngắn có thể làm ra một cái động cơ tốt hơn của BMW được.

Khi Vinfast có được 2 thành phần quan trọng đó rồi thì họ mới “custom” lại chiếc xe bằng thiết kế khác, thương hiệu khác, nội thất khác. Nhưng cái lõi bên trong là động cơ sẵn có của BMW.

Cronos cũng hoạt động với cơ chế giống như vậy. Họ sử dụng khung phát triển có sẵn từ Cosmos là Ethermint, cùng cơ chế đồng thuận Tendermint’s Core BFT Proof of Stake. 

Để làm phần lõi cho blockchain của họ nhằm giảm thiểu thời gian xây dựng blockchain và tận dụng được lợi thế công nghệ cùng sự đảm bảo tốc độ cao từ công nghệ của Cosmos cung cấp. Từ đó họ tinh chỉnh lại và tạo ra blockchain tùy chỉnh theo ý họ muốn.

3.1 Ethermint như một bản sao của Ethereum trên Cosmos.

 

Giúp các bạn dễ dàng “bê” các dApps từ Ethereum qua Cosmos một cách nhanh và dễ. 

Thêm đó là tận dụng được tốc độ cao cùng mức phí thấp và khả năng tương tác cao với các blockchain khác trong mạng lưới Cosmos. 

Ethermint là một blockchain bằng chứng cổ phần (PoS). Được xây dựng trên Cosmos SDK, tương thích với EVM (Máy ảo Ethereum). 

Ethermint cũng tương thích và được kết nối với các blockchain khác trong hệ sinh thái Cosmos thông qua giao thức Inter Blockchain Communication (IBC).

Chỗ này hơi nhiều thuật ngữ và gây khó hiểu. Nếu các bạn không muốn quá sa đà vào công nghệ thì có thể tạm hiểu là Cronos được xây dựng trên những công cụ được hỗ trợ bởi Cosmos.

Từ đó có được lợi thế là vừa tương tác được với các blockchain khác trong hệ sinh thái Cosmos và vừa tương tác được với Ethereum và các blockchain EVM khác như Fantom, Avalanche, BSC… 

Bạn có thể dành vài phút đọc qua bài viết Cosmos tại đây để có thể giúp bạn dễ hiểu hơn 69 lần khi tìm hiểu nền tảng Cronos.

3.2 Cosmos SDK là một công cụ hỗ trợ xây dựng các blockchain

Cosmos SDK giúp xây dựng blockchain một cách nhanh chóng và tiết kiệm nhiều tiền bạc cho các nhà phát triển.

Binance Chain, Terra và Crypto.org Chain là những blockchain nổi tiếng được xây dựng bằng Cosmos SDK.

Trước đó sàn Crypto.com đã tạo ra một blockchain riêng của họ trên Cosmos có tên là Crypto.org Chain.

Nhưng đây là một Blockchain hỗ trợ ngôn ngữ lập trình Rust và Go.

Trước sức ép và sự phổ biến quá lớn của Ethereum nên họ tạo ra thêm một blockchain khác có tên là Cronos để tương thích với Ethereum. Dự án Cronos vẫn được xây dựng trên Cosmos, nhưng sử dụng công cụ hỗ trợ là Ethermint. 

Cronos sử dụng cơ chế đồng thuận Proof of Authority. Proof of Authority (PoA) là một thuật toán đồng thuận dựa trên danh tiếng.

Có nhiều coin thôi thì chưa đủ. Bạn phải nổi tiếng và được cộng đồng tín nhiệm và đánh giá cao thì bạn mới có thể trở thành một Masternode để bảo mật mạng lưới và đương nhiên là nó sẽ tập trung hơn rồi. 

3.3 Crypto.org Chain vs Cronos 

Crypto.org Chain ra mắt vào tháng 3 năm 2021, còn Cronos ra mắt vào tháng 11 năm 2021. 

Cả hai blockchain Crypto.org Chain và Cronos đều được xây dựng trên Comos.

Cả hai cho phép xây dựng các dApps bên trên. Điểm khác là Crypto.org Chain sẽ thực thi hợp đồng thông minh CosmWasm trong tương lai.

Nhắm mục tiêu đến các nhà phát triển ngôn ngữ lập trình Rust và Go. Còn Cronos tương thích với EVM và hỗ trợ thực thi hợp đồng thông minh Solidity. 

Câu hỏi đặt ra là tại sao từ đầu Crypto.com lại không tạo ra luôn một blockchain tương thích với Ethereum?. Mà phải tạo ra một blockchain khác là Crypto.org Chain với ngôn ngữ lập trình Rust và Go? 

Có phải chăng sức ép cùng sự lớn mạnh của cộng đồng lập trình viên sử dụng Solidity đã thúc đẩy Crypto.com phải phát triển một chain riêng để phục vụ thị trường này. 

3.4 Khả năng tương tác của Cronos

IBC là một giao thức của Comos cho phép các blockchains xây dựng bên trong Cosmos nói chuyện với nhau.

Nó có thể chuyển giá trị, trao đổi tài sản, dịch vụ và kết nối mà không gặp phải các vấn đề về quy mô vốn có trong một số blockchain lớn nhất hiện nay.

Vào tháng 12 năm 2021. Cronos thông báo ra mắt kênh IBC giữa Cronos và Cosmos Hub

Tạo điều kiện cho việc chuyển mã thông báo ATOM xuyên chuỗi theo cách phi tập trung.

Vào tháng 1 năm 2022. Một kênh IBC bổ sung đã được thiết lập để cho phép chuyển mã thông báo LUNA giữa Terra và Cronos.

Có khả năng giao tiếp giữa các chuỗi khối (IBC). Có nghĩa là nó có thể giao tiếp với các chuỗi dựa trên Cosmos khác như Crypto.org Chain, cũng như Terra, Kava, Cosmos… Là một chuỗi EVM, Cronos cũng có thể triển khai các giao thức gốc Ethereum như Curve, Aave, Compound… 

"Cronos là một trong số ít các chuỗi tồn tại ở giao điểm của Ethereum và Cosmos."

4/ Tokenomic - Cronos (CRO) Coin

Tổng cung: 30.263.013.692 CRO

Nguồn cung lưu hành: 25.263.013.692 CRO

CRO được phân phối ra thị trường thứ cấp (không kêu gọi vốn đầu tư từ bên ngoài). Nó có nghĩa là CRO không có bán trước, không có bán công khai.

CRO là một mã thông báo tiện ích của Crypto.org Chain, Cronos và sàn giao dịch Crypto.com. Crypto.com sử dụng CRO trong tất cả các khía cạnh của hệ sinh thái của họ, bao gồm:

Thanh toán : Crypto.com Pay, Crypto.org Chain và Thẻ Visa.

Giao dịch : Ứng dụng & Sàn giao dịch Crypto.com.

Dịch vụ tài chính : Crypto.com Earn, Crypto.com Credit & Crypto.com DeFi Swap.

Có thể nói rằng CRO được sử dụng rộng rãi trong hệ sinh thái Crypto.com. Và nó tiếp tục phát triển tiện ích bằng cách trở thành một mã thông báo gốc trên Cronos.

5/ Lịch sử, tình hình hiện tại và roadmap

Cronos đã trải qua một chặng đường dài phát triển với nhiều cột mốc đáng nhớ:

28/12/2020: Thành lập Particle B - một accelerator cho dự án trên Cronos được điều hành bởi CTO/ Co-founder của Crypto.com để hỗ trợ các dự án trên Cronos. Cho tới hiện tại, hai dự án đang được Particle B hỗ trợ bao gồm VVS Finance (AMM DEX) và Tectonic Finance (lending money market).

10/5/2021: Thành lập quỹ $100M dành riêng cho việc hỗ trợ các dự án xây dựng trên chuỗi EVM Cronos.

20/7/2021: Cronos, Crypto.org EVM chain, Testnet Launch.

28/7/2021: Cronos tích hợp Chainlink Price Feeds để cung cấp Oracle cho các DeFi protocol và các Protocol khác trên Cronos.

6/ Các mảnh ghép trên Cronos

Tổng quan về các mảnh ghép trên Cronos được mình thu thập từ nhiều nguồn khác nhau. Hiện tại, tổng TVL trên hệ sinh thái đang ở con số 4.5 tỉ đô - xếp thứ 9 trong bảng TVL các blockchain. Anh em hãy cùng mình bắt đầu tìm hiểu về hệ sinh thái Cronos nào!

6.1 DEX

Cronos có các dự án AMM DEX sau:

VVS Finance: DEX nhận được sự hỗ trợ của Particle B, được xây dựng native trên Cronos, hiện chương trình farming trên DEX đã hoạt động và TVL của DEX đang ở mức 1.3 tỉ đô. Đây đang là sàn DEX lớn nhất hệ Cronos, và cũng là protocol có lượng TVL lớn nhất hệ. Họ đã triển khai token xVVS (model fork của Curve để boost APR cho farmer trong ứng dụng).

MM Finance: Một dự án không chỉ làm về DEX mà còn làm về nhiều mảng khác như NFT, Launchpad, stablecoin, yield aggregator. TVL dự án đang ở mức 1.12 tỉ đô. Sàn DEX này có nhiều tính năng sáng tạo như chỉ thu phí giao dịch 0.17%.

CronaSwap, CroDex, PhotonSwap, Elk Finance, ChronoSwap, Swapp, Empire DEX, Annex Finance: Các AMM DEX khác trên hệ sinh thái Cronos, với lượng TVL tương đối ít ỏi (khoảng 20 triệu đô trở xuống).

Nhận xét: VVS và MM Finance đã chắc chắn là người dẫn đầu hệ sinh thái Cronos với TVL dẫn đầu, bỏ xa các đối thủ cạnh tranh và có sự hỗ trợ của Particle B. Hiện tại, cơ hội ở hệ sinh thái Cronos ở mảng AMM DEX đã không còn hấp dẫn, bởi lượng APR đã thấp xuống nhiều và không còn nhiều lợi nhuận từ farming. Tuy nhiên, các top DEX vẫn là các mảnh ghép cơ bản trong hệ sinh thái cần theo dõi sát nếu anh em skin in hệ sinh thái này.

6.2 Lending và stablecoin

Cronos có các dự án lending sau: 

Tentonic Finance: Một ứng dụng lending money market được hỗ trợ bởi Particle B, cho phép người dùng kiếm thu nhập thụ động từ việc cho vay tài sản của họ và thực hiện khác khoản vay nhanh chóng. Dự án hiện đang ở mức 550 triệu đô TVL (1.15 tỉ đô supply và 600 triệu đô borrow). Đây là money market lớn nhất toàn hệ sinh thái.

Savanna Finance: Ứng dụng debt protocol với sản phẩm stablecoin SVN thuật toán, với lượng TVL hiện tại ở mức 300 triệu đô. Đây là sản phẩm của đội ngũ MM Finance.

Các ứng dụng lending protocol khác bao gồm: DarkCrypto, Darkness, Annex Finance, Leonium Finance,...

Nhận xét: Các ứng dụng lending trên hệ Cronos hiện đã có người dẫn đầu với đầy đủ thanh khoản, lượng TVL lớn, hỗ trợ nhiều tài sản. Tentonic Finance là người đi đầu mảng lending trong thời gian tới khi có sự hỗ trợ của Particle B, giống như dự án VVS Finance đã dễ dàng đi đầu mảng AMM DEX. Mảnh ghép lending trên Cronos đã hoàn thiện, từ đó tạo điều kiện để các mảng khác phát triển trên hệ sinh thái này.

Anh em hãy cùng mình theo dõi dự án này và cập nhật thêm thông tin trong thời gian tới.

6.3 Yield farming

Cronos có các dự án Yield farming sau:

MM Optimizer: Một ứng dụng yield farm trên Cronos dẫn đầu, có 600 triệu đô TVL, được xây dựng bởi MM Finance.

Các ứng dụng yield farming khác trên hệ bao gồm: Autofarm, Beefy Finance, Zeus Finance, Crystl Finance, Kafe Finance, Leonium Finance…

Nhận xét: Các dự án yield farming đã có rất nhiều, với ứng dụng dẫn đầu là MM Optimizer - một sản phẩm của MM Finance. Anh em có thể thấy, MM Finance là một hệ sinh thái ứng dụng vô cùng thành công với nhiều sản phẩm và các sản phẩm đều có mức TVL rất tốt. Điều này khiến mảng yield farming đã có những người đi đầu, tạo điều kiện phát triển các mảng khác trong thời gian tới.

6.4 NFT

Cronos có các dự án NFT sau:

Mad Meerkat: Sàn NFT Market được MM Finance xây dựng.

EbisusBay: NFT market trên Cronos, hiện tại marketplace này chưa đi vào hoạt động và sẽ được launch trong tuần tới.

NFT marketplace xây dựng bởi Cronos World: Dự án đang được xây dựng và chưa đi vào hoạt động;

NFT marketplace xây dựng bởi Annex Finance: Dự án đang trong quá trình phát triển.

Leonium Finance: Một dự án làm NFT Marketplace trên hệ Cronos, đang trong quá trình phát triển;

CRO CROW: Dự án bán NFT hình những con quạ trên hệ Cronos. Phí mint ra 1 chú quạ là 100 CRO;

Hibiki Finance: NFT Marketplace trên Cronos, chưa đi vào hoạt động.

Cronos Punk: Dự án NFT làm về Punk NFT trên hệ Cronos. Sắp tới NFT này có thể giao dịch NFT này trên CroDex và Ebisubay.

CroPunks: Một dự án NFT làm về Punk khác trên hệ Cronos.

Crocos NFT: Một dự án NFT làm về những con cá sấu trên hệ Cronos.

và nhiều dự án NFT khác…

Nhận xét: Các mảnh ghép NFT trên hệ Cronos đã có và đang chuẩn bị những bước tiến đầu tiên. Tuy chỉ là các dự án NFT theo dạng collectibles chất lượng không cao, chưa có use cases cho NFT và cũng chưa có marketplace NFT nào hoạt động ổn định, nhưng các dự án NFT trên cũng làm cho hệ sinh thái Cronos có được sự sôi động nhất định.

6.5 Các mảnh ghép khác

Cronos có các mảnh ghép khác ở các mảng ngoài những mảng đã đề cập bên trên:

Relaychain: Một ứng dụng bridge còn tương đối với và chưa có nhiều user, với 35 triệu đô TVL, 12 ngàn giao dịch và đang hỗ trợ 7 chain khác nhau bao gồm Ethereum, Polygon, BSC, Avalanche, Heco, Cronos, Polkadot,...

Anyswap: Ứng dụng bridge kết nối với gần 20 chain trên thị trường, hiện đang kết nối với hệ sinh thái Cronos.

Cronos Launcher: Một ứng dụng launchpad trên hệ sinh thái Cronos.

Cronos World: Một dự án hướng đến xây dựng một all-in-one platform trên hệ Cronos, bao gồm các developer độc lập phát triển sản phẩm và đang chưa có sản phẩm nào hoạt động. Các sản phẩm sắp tới sẽ ra mắt bao gồm Crown DEX (AMM DEX), Crownpad (Launchpad) và NFT marketplace. Dự án đã công bố nhận được đầu tư của một vài VC khác nhau.

Crohm Finance: Một ứng dụng fork Olympus DAO trên hệ sinh thái Cronos. Hiện dự án chưa đi vào hoạt động.

Yummy: Một ứng dụng xổ số trên hệ Cronos, đã đi vào hoạt động. Ứng dụng chưa có nhiều người sử dụng và prize pool của ứng dụng còn vô cùng bé;

CroShiba: Memecoin trên hệ Cronos, marketcap đang ở mức 600 ngàn đô;

Tendie Fren: Memecoin trên hệ Cronos, marketcap đang ở mức 500 ngàn đô

Cronos Doge: Memecoin trên hệ Cronos marketcap đang ở mức 600 ngàn đô.

Nhận xét: Các mảnh ghép khác trên hệ sinh thái đã bắt đầu xuất hiện nhanh và đầy đủ: các bridge (ngoài bridge từ Crypto.com qua), các ứng dụng fork Olympus, các launchpad hay memecoin,... Tuy các dự án này phần lớn đều chưa đi vào hoạt động, nhưng trong thời gian tới khi các dự án này được phát triển xong, hệ sinh thái Cronos chắc chắn sẽ vô cùng sôi động, bởi các mảnh ghép cơ bản như AMM DEX, lending, stablecoin và cơ sở hạ tầng khác đã được hoàn thành, tạo điều kiện cho sự phát triển cho các mảnh ghép khác trong hệ.

7/ Nhận định chung và dự phóng

Nhận định chung CRO token

Khi “skin-in" hệ sinh thái Cronos, mình thấy rằng hiện tại các cơ hội trong hệ này hiện tại chủ yếu là farming trên các sàn DEX với APR farming và APY staking token. Tuy nhiên, mức APR đã giảm tương đối mạnh, về tới mức thấp bởi giá token trong hệ đã dump mạnh. Tuy vậy, mức TVL của hệ sinh thái vẫn ở mức rất cao, không như nhiều hệ sinh thái khác với hiện tượng dòng tiền rời đi gần hết khi mức APR đã không còn cao.

Điều này có thể là bởi token CRO không chỉ là token nền tảng mà còn là token sàn, nên tuy hệ sinh thái còn mới nhưng họ có mức vốn hóa rất cao, từ đó giữ được lượng TVL mạnh.

Dự phóng token

Anh em có thể so sánh hệ sinh thái Cronos giống như hệ sinh thái Binance Smart Chain trong giai đoạn dòng yield đã rời đi, khi các sàn này đều đã có một tệp người dùng vô cùng lớn ở các sàn tập trung.

Bởi dòng tiền đã vào hệ sinh thái một lần, và để dòng tiền tiếp tục vào trong hệ thì những builder của hệ sinh thái rất cần những sáng tạo mới để thu hút dòng tiền vào, hoặc sàn CEX phía sau vô cùng thành công trong việc thu hút những người mới vào thị trường thông qua việc mở rộng tệp khách hàng của họ.

8/ Lời kết

Hi vọng rằng qua bài viết trên, anh em đã có cái nhìn toàn cảnh hơn về hệ sinh thái Cronos, hiểu về tình hình các mảng và bắt đầu tìm kiếm được cơ hội đầu tư trên hệ sinh thái Cronos..

Anh em nghĩ hướng đi tiếp theo của hệ sinh thái Cronos là gì? Anh em muốn tìm hiểu về tổng quan hệ sinh thái nào tiếp theo? Hãy comment ở dưới bài viết cho mình biết nhé!

Dennis Tran